Het stadshart van Den Helder is al kleiner, nu moet het nog anders

In 2008 is in Den Helder het uitwerkingsplan Stadshart vastgesteld. Dit is een tienjarenplan met uiteenlopende projecten, van woningbouw tot openbare ruimte, om het stadshart aantrekkelijk te maken en om de verbinding met de haven te versterken. Den Helder heeft een unieke ligging met aan drie kanten zee, maar dat kwam tot voor kort niet duidelijk naar voren, vertelt Nils Langedijk. De leegstand die tijdens de crisis ontstond, legde duidelijk de hedendaagse problematiek van Den Helder bloot, zoals de weg naar de veerboot die dwars door de stad loopt en versnipperde winkelgebieden. Beide het gevolg van de snelle wederopbouw na de Tweede Wereldoorlog en de groeispurt van het aantal inwoners in de jaren 80.’ Het plan Stadshart gaat de sterke punten van Den Helder benadrukken.

Voor de uitvoering van het plan heeft Den Helder Zeestad opgericht, een externe uitvoeringsorganisatie waar zowel de gemeente als de provincie aandeelhouder van zijn. Voor Den Helder is het een constructie die goed werkt. Elk project leverde de nodige discussie en tegenstand op, of er wel of niet gesloopt moest worden of over de hoogte van een gebouw bijvoorbeeld. Den Helder heeft ervaren dat een externe partij beter koers kan houden, omdat er meer afstand is. Een gemeente is meer gebonden aan de politieke werkelijkheid van het moment.

Nu het plan bijna ten einde loopt, zijn de grote veranderingen in het centrum goed zichtbaar: de bibliotheek, schouwburg en sinds kort ook het stationsplein zijn nieuw. Aanloopstraten waren eerst winkelstraten, na een wijziging van het bestemmingsplan komen hier nu woningen. Ook wordt het horeca- en uitgaansgedeelte verplaatst. De Koningstraat was dé horecastraat van Den Helder, die wordt nu herontwikkeld in samenwerking met Woningstichting Den Helder die hierin fors investeert. Zonder zo’n bijdrage heb je als stad veel minder capaciteit en kapitaal beschikbaar, omdat woningen bouwen in het centrum per definitie veel budget kost, concludeert Langedijk.

Ook het complete winkelgebied ging flink op de schop, dit was nogal versnipperd en vaak rommelig om te zien. Den Helder koos voor het zogenaamde haltermodel met twee stops. Bij de ene stop bevinden zich parkeerplekken en winkels voor de dagelijkse boodschappen, en bij de andere halte de winkels om te shoppen. Zo wordt meer massa gecreëerd op een kleinere oppervlakte, passend bij de trend om naar minder vierkante meters te gaan. Daarvoor moesten er wel winkels worden verplaatst en in eigendom verkregen. Zeestad heeft een acquisiteur aangesteld om die gesprekken te voeren. Om alle winkels zo goed mogelijk te positioneren is een weg van lange adem, heeft Den Helder inmiddels geleerd.

Na tien jaar hard werken heeft Den Helder een compact stadshart. Een stimuleringsubsidie heeft er mede voor gezorgd dat veel gevels in dat gebied prachtig zijn opgeknapt.  Nu staat het vergroten van de diversiteit van het aanbod op de agenda. ‘Eerst moest het kleiner, nu weten we dat het ook anders moet,’ zegt Martha Heuvelink hierover. Er is een winkelmanager aangesteld die let op het totale aanbod van alle winkelgebieden, inclusief sfeer en beleving. Er wordt daarom ook gekeken wat er is aan evenementen, musea, cultuur, maar ook kwalitatief goede horeca is in Den Helder veel belangrijker geworden. De uitvoering van het stappenplan moet er aan bijdragen dat mensen het stadshart nog een keer bezoeken. Zo komen er meer terrassen en werken winkels aan het vergroten van hun gastvrijheid. ‘De retailer weet dat hij tegenwoordig meer moet doen dan alleen de deur van zijn winkel open zetten,’ aldus Heuvelink. Bij alle plannen worden ook de ondernemers en omwonenden betrokken. ‘Je kunt met nog zulke mooie projecten, beleving of sfeer aan komen zetten, zonder hun support kun je geen ingrijpende wijzingen doen.’

De Retailagenda gaat intervisies organiseren rond het thema transformatie. Ook Den Helder gaat hier aan meedoen. ‘Wij hebben dezelfde problematiek als andere gemeenten. Als we anderen kunnen helpen, dan doe wij dat graag, tegelijkertijd valt er voor ons ook nog veel te leren. Zo blijf je meteen op de hoogte van wat er in het land gebeurt en hoor je nog eens iets over nieuwe winkelconcepten die ook interessant kunnen zijn voor onze stad.’