De arbeidsmarkt detailhandel in beweging

De retail-sector is in transitie. Binnen deze transitie wordt de rol van werknemers nog belangrijker. Zij maken elke dag het verschil voor de consument. Maar hoe gaat het met de ontwikkelingen in de arbeidsmarkt? Het Retail Data dashboard van Retail Insiders geeft inzicht in de markt per branche en regio, inclusief prognoses tot 2025. In dit artikel belichten we de prognoses en de spanningsindex.

De detailhandel totaal (food, non food en overig) biedt werk aan ruim 845 duizend personen. In fte gaat het om ruim 468 duizend banen. Naar verwachting stijgt dit aantal met 3% in de periode 2018-2025. Maar per branche zijn er grote verschillen.

Non-food
In de non food sector, waar het zwaartepunt op fysieke winkels ligt (incl. multichannel), neemt het aantal werkenden, na een daling van 8% tussen 2012 en 2018, naar verwachting in de periode 2018-2025 met nog eens 2% af. Dit is grotendeels het gevolg van een verschuiving naar de web-georiënteerde bedrijven. Indien de web-georiënteerde bedrijven actief in non food meegeteld worden, blijft de daling tussen 2012 en 2018 beperkt tot 2% en blijft het aantal werkenden (fte) naar verwachting ongeveer gelijk tussen 2018 en 2025. Hoeveel werkenden (in fte) bij fysieke winkels met tevens ook een webshop (multichannel) zich bezig houden met online activiteiten is niet bekend.  Maar gezien de sterke omzetgroei in internetverkopen van multichannel bedrijven (26% in 2018 t.o.v. 2017) kan verondersteld worden dat ook hier een sterke verschuiving plaatsvindt.

Binnen de specifieke non food branches (met zwaartepunt op fysiek) is de verwachting dat het aantal werkenden aankomende jaren sterk zal dalen bij de boek- & gemakszaken, speelgoedzaken en de cd & muziekwinkels. Maar ook bij de schoen & lederzaken en elektronicazaken zal naar verwachting de arbeidsmarkt krimpen met zo’n 10%  tussen 2018 en 2025. Er zijn non food branches waar wel uitbreiding wordt verwacht, zij het beperkt, zoals bij de tuincentra en juwelier (4%).

Food
De food sector laat een compleet ander beeld zien. Het aantal werkenden in de detailhandel food is tussen 2012 en 2018 met 16 % toegenomen. En in de periode 2018 - 2025 neemt het aantal werkenden naar verwachting toe met 8 %. Het aantal werkenden in web-georiënteerde bedrijven, actief in food is nog relatief beperkt (3.545 fte in 2018), waardoor de invloed op de groeicijfers hier nog klein is. Binnen de food sector is de prognose dat het aantal fte tussen 2018 en 2025 in de supermarktbranche met 10% zal toenemen. Bij de foodspeciaalzaken liggen de groeiverwachtingen lager, maar van krimp is geen sprake.

Webshops
De webshops (van bedrijven waar het zwaartepunt ligt op online) voorzien in zo’n 33 duizend fulltime banen, waarvan de ruime meerderheid in non food (circa 29 duizend fte in 2018). Zowel bij de food als de non-food webshop-georiënteerde branches is de verwachting dat het aantal werkenden met ruim 10% zal toenemen richting 2025.  

Of de verwachte uitbreiding in fte ook tot krapte op de arbeidsmarkt leidt, is niet alleen afhankelijk van de vraag, maar ook van het aanbod. De spanningsindex (zie tabel) geeft de verhouding weer. Is de index groter dan 1, dan is de vraag (fte werkzaam + vacatures) groter dan het aanbod (fte werkzaam + niet-werkende werkzoekende). Is de index kleiner dan 1 dan is het aanbod groter. Een spanningsindex tussen de 0,92 en 0,98 kan als gangbaar worden gezien. Voor de detailhandel totaal laat de spanningsindex voor de periode 2018-2025 een toename zien van 1,003 tot 1,025.

Specifiek voor de food neemt de index toe van 1,004 naar 1,061. Met name de supermarktbranche kampt met een tekort aan aanbod (1,07 index prognose 2025). Hetzelfde geldt voor de webwinkels in food, waar de index naar verwachting het hoogst ligt in 2025 (1,10).

In de non food neemt de arbeidsmarktkrapte af van 1,003 naar 0,992. Maar niet bij de webwinkels non food (1,07). Worden de web-georiënteerde winkels bij de non food (fysiek/multichannel) meegerekend dan blijft de spanningsindex gelijk tussen 2018 en 2025 met 1,002.

Daarmee blijft er voor de sector, voor de food, maar ook non-food, werk aan de winkel in het opleiden en aantrekken van (potentiele) werknemers. De detailhandel is in transitie, zo ook de arbeidsmarkt. In de spanningsindex wordt geen rekening gehouden met kwalitatieve aspecten in vraag en aanbod. Ook in branches waar het aanbod groter is dan de vraag, kunnen knelpunten ontstaan voor specifieke functies. Denk hierbij aan moeilijk vervulbare vacatures voor ambachtelijke of specialistische functies.

Kijk voor meer informatie over de arbeidsmarkt in het Retail data dashboard.