De impact van de coronacrisis op logistiek

Door de coronacrisis zien we veranderingen ontstaan in de markt. In een aantal productsegmenten neemt de verkoop, zowel online als offline sterk toe. Winkels fungeren tijdelijk als e-commerce dc’s (distributiecentra) en kleinere ondernemingen starten met een online platform. Al deze ontwikkelingen hebben impact op de distributie. Hoe dit precies zit en wat de uitdagingen zijn dat vroegen we aan Hub Ploem, partner bij Stec groep.

Wat is de impact van de coronacrisis op distributie?

De coronacrisis betekent een boost voor online verkopen. In enkele productsegmenten (zoals hygiënische artikelen, spellen, kantoorartikelen, consumentenelektronica en natuurlijk boodschappen) zijn de verkopen gestegen, in winkels en online. In andere segmenten viel de online groei tegen, zoals kleding en schoenen. De logistiek vormde in het begin van de lockdown wel een bottleneck. Grote platforms (zoals Amazon) hebben zelfs extra ruimte in de distributiecentra ingericht voor de snellopende categorieën en boden tijdelijk sommige andere producten of merken niet aan. Ook is er enige vertraging ontstaan in de belevering aan de consument. (Online) supermarkten voerden een stop in voor nieuwe klanten. Omdat er zo veel besteld werd kon de next day delivery niet meer gerealiseerd worden. Nu (juli) loopt alles weer normaal. Maar er is dus wel een groeisprong gemaakt in online verkopen.

20 Hema winkels fungeren tijdelijk ook als e-commerce dc’s, of orderpicklocaties waarbij de pakketjes naar DHL en vervolgens naar de consument gaan. Blijft dit bij een tijdelijke noodgreep of kan dit uit en blijft deze 2e functie?

Het is een must voor partijen als Hema om omni-channel aanwezig te zijn. Fysieke winkels dienen al langer als achtervang voor de e-fulfilment naar de consument vanuit de distributiecentra. Dan wordt rechtstreeks vanuit de winkel geleverd. Het is een pré van de omni-channel bedrijven, dat ze de optie hebben om aan te kunnen bieden dat de bestelling in de winkel opgehaald kan worden of snel vanuit de winkel geleverd kan worden. Het is echter een van de kanalen. Het is niet efficiënt bij grote volumes en het belast de winkels ook bij te grote volumes. Om deze reden zie je bij de supermarkten juist de tegenovergestelde trend. Het online volume is zo groot geworden dat het de winkels te zeer belast. Zij centraliseren de verwerking van de online orders in dc's. Ik denk niet dat het gebruiken van de fysieke winkels als lokaal dc een grote vlucht neemt. Voor partijen die het nog niet deden lijkt het mij meer een noodmaatregel en/of hangt het samen met franchiseovereenkomsten (de franchiser wil ook een deel van de online omzet).

In een situatie dat producten ook retour komen (bijvoorbeeld omdat ze geleased worden) kan een winkel fungeren als eerste retourpunt. Wat we zien is dat pakketdiensten (zoals DHL en Post NL) servicepunten openen in winkelstraten. Hierdoor kunnen consumenten pakketjes op- en afhalen en of retourneren. Ik zie dit nog wel een vlucht nemen. En dan is dat ook gunstig voor de fysieke winkel; er komt immers meer traffic in de winkelstraat.

E-commerce krijgt mede door de coronacrisis een boost. Welke uitdagingen zijn er met betrekking tot distributie?

Belangrijkste uitdaging is om de last mile te optimaliseren. Het is onhoudbaar dat iedere online retailer de woonwijk in gaat om een pakketje af te leveren. Tel daarbij al het bouwverkeer en overige weggebruikers bij op en op langere termijn zal sprake zijn van congestie. Zeker ook wanneer producten retour gezonden gaan worden omdat we deze niet meer in bezit hebben, maar gaan leasen. Juist voor die stedelijke distributie wordt nu gekeken naar slimme oplossingen op gebied van consolidatie, verduurzaming en minder empty legs. Hiervoor is wel nog een gedragswijziging noodzakelijk. Nu wil de retailer nog de handshake (door bijvoorbeeld de inzet van eigen bezorgers) en de consument wil niet betalen voor levering van online bestelde producten.

De e-commerce reuzen groeien steeds verder. Zalando heeft een dc in Bleiswijk geopend. Kunnen we nog meer dc’s van deze en andere pure players zoals Amazon verwachten? En zo ja, in welke regio?

Ik verwacht wel dat een partij als Amazon op termijn een distributiecentrum in Nederland wil openen. Zalando heeft in Duitsland enkele dc’s. Tot op heden wordt Nederland vanuit Mönchengladbach beleverd. Als de verkopen toenemen, dan is dat heel logisch. In Duitsland heeft Amazon een heel uitgebreid distributienetwerk van circa 20 dc's en van daaruit beleveren ze ook Nederland. Als de logistieke stroom naar Nederland toeneemt dan is het interessant om ook in Nederland een faciliteit te hebben die snelle levering kan garanderen. Het netwerk van Amazon in Duitsland is ongeveer één dc per 4 miljoen inwoners. Dus ik denk dat Amazon hoofdzakelijk kijkt naar de Randstad als vestigingslocatie, zodat zij heel Nederland binnen 2 uur kunnen bereiken. Alibaba verwacht ik niet in Nederland. Zij openen op korte termijn in Luik, waardoor de noodzaak om in Nederland gevestigd te zijn minder is.

Om op te boksen tegen de online spelers op de markt zie je dat veel kleinere bedrijven starten met online verkopen doormiddel van een platform. In Duitsland is bijvoorbeeld het schoenplatform schuhe.de opgericht door lokale detaillisten. En in Groningen zien we een warenhuis die de meest bijzondere combinaties biedt van lokale ondernemers. Wat zijn de succes- en faalfactoren?

Van belang is om de online propositie goed te organiseren. Dit betekent veel marketing, reuring en naamsbekendheid opbouwen. Ook het assortiment moet groot zijn om tegen de platforms te kunnen concurreren. Nu is een lokaal platform niet veel meer dan een doorverwijzing naar de verschillende webshops van de lokale winkeliers. Het is een onjuiste veronderstelling dat je alle producten moet kunnen aanbieden. Ook de grote online platforms hebben maar een klein deel van hun assortiment in hun magazijnen liggen. Mijn advies: inzetten op de gunfactor voor de lokale winkelier in de marketing, gekoppeld aan gemak in de afhandeling (betaling en bezorging en opties om te retourneren). De back office moet daarvoor goed geregeld zijn. Hoe ga je om met facturatie als er meerdere orders bij verschillende winkels zijn geplaatst? Hoe worden de kosten voor logistiek dan verdeeld? Onderscheidend voor lokale platforms is de associatie met de lokale ondernemer en duurzaamheid (zeker als de bezorging met de fiets is). Voor branches – zoals schoenenwinkels – is een persoonlijke en soepele afhandeling van orders een belangrijk onderscheidend element. Hier laten platforms nog wel eens een steekje vallen.

Wat houdt consolidatie op the last mile tegen?

Alle merken zetten in op de handshake. Immers, dat is het fysieke moment van klantcontact en distributie is een marketinginstrument. Een tevreden klant komt terug. Consolidatie of ontkoppelpunten zorgen voor een extra handeling en daarmee verlies aan efficiëntie en extra kosten. Met een groeiend volume op de last mile is er denk ik geen ontkomen aan. Wel zullen nieuwe (stads-)distributieconcepten ontwikkeld moeten worden. Er zal nagedacht moeten worden over alternatieven.

Hub Ploem is partner bij Stec Groep, een economisch adviesbureau. De expertise van Stec Groep ligt op de marktkant van wonen, winkels, kantoren, bedrijventerreinen, gebiedsontwikkeling en economische ontwikkelingen.