Bewoners proberen de winkelstraat te redden

Brede trottoirs, bankjes, winkelpanden met prachtige gevels en luifels waren kenmerkend voor de vooroorlogse bouwstijl van de Benthuizerstraat in het Oude Noorden. Een gemoedelijke straat waar Noorderlingen hun dagelijkse boodschappen deden bij de bakker en de slager en een praatje maakten met de buurman. De straat was groen, gevarieerd en levendig en een belangrijk verzamelpunt voor de bewoners van de volkswijk.

Inmiddels is er nog weinig over van de charme van toen. De verpaupering van de belangrijke doorgaansweg naar het stadscentrum is voor veel bewoners en winkeliers een doorn in het oog. De Poort van Noord begint bij het voormalige pand van elektronicazaak Correct, op de hoek met de Bergweg. Het dichtgetimmerde, leegstaande pand – door wijkbewoners inmiddels omgedoopt tot ‘De Puist van Noord’ – is inmiddels gekraakt en heeft vooralsnog geen bestemming.

Een aantal winkelpanden op de Benthuizerstraat staat leeg en een deel van de ondernemingen komt tamelijk schimmig over. Massagesalons, kappers en wasserijen bepalen een groot deel van het straatbeeld en de voorheen brede stoepen zijn versmald; groen en bankjes moesten wijken voor auto’s en laad- en losplekken. Onnodig, want er zijn twee parkeergarages in de buurt die grotendeels leeg staan. De klassieke gevels zijn door reclameborden en banners aan het zicht onttrokken en sommige winkelruiten zijn volledig beplakt. Donkere portieken nodigen uit tot wildplassen en andere onfrisse zaken en door het ontbreken van vluchtheuvels en snelheidscontrole wordt er in de straat onveilig hard gereden.

Doodzonde, dacht Marloes Maas-Alferink die met haar man en zoontje een hoekhuis aan de Benthuizerstraat bewoont. De straat heeft volgens haar potentie. De toegangsweg naar het centrum staat vol historische panden en er rijdt een tram doorheen. Er zijn winkels en gezellige horeca met zonnige terrassen, en door de komst van jonge ondernemers gaat het langzaam de goede kant op. Maar het kan beter. „In de zomer van 2017 had ik zwangerschapsverlof en niet veel om handen”, vertelt Maas-Alferink. „Telkens als ik uit het raam keek ergerde ik me mateloos aan wat ik buiten zag: hardrijders, troep op straat, ruziënde mensen die bij de supermarkt rondhangen.”

Er gebeurt ook altijd wat in de straat. Inbraken, politie-invallen en zelfs schietpartijen. „Ondanks het tumult hou ik van het rauwe van de buurt, waar de bewoners elkaar allemaal kennen en er iets van proberen te maken. De Benthuizerstraat is levendig en gemêleerd en een beetje gedoe hoort nu eenmaal bij het Oude Noorden. Maar overlast en leegstand is voor niemand leuk.”

In verband met de veiligheid heeft de gemeente het Oude Noorden in het vizier, maar is er geen directe visie voor de straat. Ook is er geen winkeliersvereniging. Dus staken Maas-Alferink en vijftien winkeliers en bewoners de koppen bij elkaar om te kijken hoe ze hun straat eigenhandig kunnen verbeteren. Christian Weijers, die namens de gemeente ondernemers helpt, werkt graag mee. „Om een gebied aantrekkelijker te maken zijn we als gemeente zeer afhankelijk van dit soort bewonersinitiatieven. Door het verbeterplan voor de Benthuizerstraat dat Marloes met haar vereniging heeft opgesteld, weten we beter wat er speelt en kunnen we als gemeente op allerlei fronten te hulp schieten.” Hij helpt bij het leggen van de juiste contacten, adviseert over beschikbare subsidiepotjes en bedenkt wat de gemeente nog meer kan doen.

Inmiddels komt de groep van de Benthuizerstraat eens per maand samen om te kijken hoe het verder moet met de straat. De manager van de supermarkt en de lokale drogist, de Marokkaanse slager en de eigenaresse van de hippe cocktailbar: de ondernemers in het team zijn zo gevarieerd als de straat zelf. Ze willen eerst het stuk tussen de Bloklandstraat en de Vinkenstraat verbeteren. In gesprek met vastgoedeigenaren onderzoeken ze hoe leegstand kan worden tegengaan. Ook proberen ze andere ondernemers te bewegen een winkel te beginnen in de Benthuizerstraat. Bijvoorbeeld succesvolle ondernemers uit het centrum die in het Oude Noorden een tweede filiaal kunnen openen. „Zoals een goede bakker die nu nergens in de buurt te vinden is. Positieve ontwikkeling trekt ook ondernemers aan”, zegt Maas-Alferink.

Groot struikelblok zijn de vastgoedeigenaren die de winkelpanden bezitten. De meeste panden zijn van particuliere verhuurders die zich niet bezig houden met wie de winkel betrekt, zolang de huur maar wordt betaald, zegt Caroline de Jager. Zij houdt zich in opdracht van de winkeliersvereniging van de Zwart Janstraat bezig met de herontwikkeling van de Noordmolenstraat en de Zwart Janstraat. Eerder pakte De Jager met succes het winkelgebied tussen het Eendrachtsplein en de ‘s Gravenwijkwal aan. Door inzet van De Jager, woningcorporaties en winkeliers werd het aanbod in het gebied gevarieerder en leegstand en verpaupering teruggedrongen. Ook door een flexibelere horecawet werd er voor ondernemers meer mogelijk. De Jager: „Vastgoedeigenaren in het Oude Noorden vragen te veel huur voor startende ondernemers. Leegstand is geen optie, dus moet er tussen de grote retailers die in de panden zitten plek komen voor bijvoorbeeld een gallery of een hippe koffietent. Op de Nieuwe Binnenweg zorgde de gemeente voor een tussenvorm van de horecawet: een bakker kan daar nu naast brood ook belegde broodjes en koffie verkopen. In Noord is zo’n versoepeling ook noodzakelijk.”

De Jager hoopt op een verruiming van het horecagebiedsplan dat in 2019 opnieuw wordt opgesteld door de gebiedscommissie. Want over één ding zijn bewoners en winkeliers in het Oude Noorden het eens: ze willen niet nóg een Islamitische slager of Chinese nagelsalon. Maar de vastgoedeigenaren zijn leading en vogelvrij. „We hebben geen juridische instrumenten om er druk op te zetten welk soort ondernemers de panden betrekt. ”, legt De Jager uit. „Door in gesprek te gaan kun je vastgoedeigenaren hopelijk overtuigen van de potentie van een levendig en historisch gebied als het Oude Noorden. ”

Volgens Christian Weijers beschikt de gemeente, naast het versoepelen van de horecaregels nog over andere middelen, zoals het transformeren van een winkel naar een woning. „Een deel van de vastgoedeigenaren is gebonden aan een bestemmingsplan voor een pand, of aan financieringsregelingen van de bank. We gaan met deze eigenaren, maar ook met ondernemers en bewoners in overleg om te kijken wat de mogelijkheden zijn.”

Ook de vereniging van de Benthuizerstraat spreekt met vastgoedeigenaren. Maas-Alferink: „We proberen hen ervan te overtuigen dat het cruciaal is voor de straat wie hun pand betrekt. Voorbeelden van zo’n positieve omslag zijn het Zwaanhals, de Zaagmolenkade, de Hofbogen en het gebied rond de Pannenkoekstraat en de Meent. ”

Er is een lange adem nodig om de doelen voor de Benthuizerstraat te bereiken. Sommige metamorfoses in de stad hebben wel zes jaar geduurd. Maar Maas-Alferink is optimistisch: „Via de gebiedscommissie krijgen we dit jaar geld voor permanente kerstverlichting in de bomen op de Benthuizerstraat . We willen een beeldmerk waardoor de straat een gezicht krijgt. Er is ook geld voor gezamenlijke activiteiten. .”

In samenwerking met partners als woningbouwverenigingen, vastgoedeigenaren en de gemeente is Maas-Alferink ervan overtuigd de Benthuizerstraat in ere te kunnen herstellen. Haar vereniging wil echter wel het volkse karakter en de variatie in culturen in de straat behouden. „Het moet geen winkelstraat worden met uitsluitend hippe koffietenten en bierwinkels. Uiteraard zijn zulke ondernemers van harte welkom, maar winkels als de Marokkaanse slager willen we absoluut in het straatbeeld behouden. Het Oude Noorden is en blijft een volksbuurt. We moeten niet opeens een gladgestreken wijk als Hillegersberg worden.”