CBS en provincie Overijssel brengen leegstand in beeld

De Leegstandsmonitor van CBS en de provincie Overijssel brengt voor heel Nederland leegstand in beeld van alle types vastgoed. Niet alleen is de leegstand van woningen, winkels, bedrijven en kantoren in kaart gebracht, maar ook van maatschappelijk vastgoed zoals ziekenhuizen, scholen en kerken. In de monitor zijn cijfers van heel Nederland terug te vinden, maar de focus ligt op de provincie Overijssel en de regio Noordoost Twente.

Luc Verschuren is namens CBS als projectleider betrokken bij de Leegstandsmonitor. Volgens hem is de provincie Overijssel de aanjager van de monitor. ‘De provincie had behoefte aan goede informatie over leegstand. Die informatie is er wel, maar gefragmenteerd. Beleidsmakers zochten een integrale leegstandsstatistiek voor allerlei beleidsvragen.’ Het is makkelijk om te constateren dat er veel leeg staat, maar weten om hoeveel panden het feitelijk gaat, om wat voor soort objecten en waar de meeste leegstand is, dat is nergens goed terug te vinden. Verschuren: ‘Daarnaast wilden ze in Overijssel ook weten welke regio, gemeente of buurt het meest door leegstand wordt geplaagd’.

Om een antwoord op die vragen te krijgen heeft CBS op verzoek van de provincie informatie gekoppeld uit meerdere basisregisters (zie kader). Verschuren: ‘Omdat de provincie zelf geen toegang had tot die basisregistratiesystemen, klopten ze bij CBS aan. We hebben informatie uit de systemen met elkaar vergeleken en gekoppeld. Ook hebben we kadastrale informatie gebruikt om iets te kunnen zeggen over leegstand, inclusief bijgebouwen zoals kassen en schuren, en om vastgoed te kunnen indelen naar type gebied. Dat levert interessante informatie op. Als je bijvoorbeeld de combinatie maakt van industrieel vastgoed gelegen in het buitengebied, heb je een goede indicatie van de leegstand van agrarisch vastgoed,’ verklaart Verschuren.

Om te controleren of de koppeling van gegevens uit de vier registratiesystemen ook echt betrouwbare uitkomsten opleverde, werden de resultaten met een steekproef gecontroleerd. Verschuren: ‘Het oorspronkelijke idee van de provincie zelf was om met de auto of op de fiets langs de geselecteerde panden te rijden en te kijken of ze ook echt leegstonden. Een leuk idee, maar toch zagen we dat niet zo zitten. Het is niet alleen tijdrovend, ook het meetmoment zou dan te sterk afwijken van de gegevens uit de basissystemen. Die hebben namelijk 1 januari 2014 als registratiedatum.’ Uiteindelijk kwamen Verschuren en zijn collega’s uit Overijssel op het idee om ‘Cyclomedia’ te gebruiken, een soort google streetview. Verschuren: ‘Aan de hand van een aantal criteria hebben collega’s van de provincie op basis van foto’s beoordeeld of een object al dan niet in gebruik was. CBS heeft vervolgens gekeken in hoeverre dit overeenkwam met de ‘administratieve gebruiksstatus’ van deze objecten. Interessante uitkomst van deze toets was dat blijkt dat juist praktijkwaarneming in veel gevallen erg lastig is; hoe kun je aan de buitenkant van een gebouw zien dat een object leeg staat of juist in gebruik is? Waar wel een goede visuele waarneming was, zagen we soms verschillen met de administratieve waarneming. Deze informatie is vooral gebruikt ter duiding van de relevantie van de verschillende bronnen en de kwaliteit van de uitkomsten.’

Verschuren benadrukt dat er sprake is van een prototype. ‘Het is een eerste aanzet met enkele concrete aanbevelingen naar de toekomst. Zo is een logische vervolgstap om meerdere metingen te gaan doen en daarbij te corrigeren voor kortdurende leegstand. Daarnaast hebben we ook ideeën om extra registers te gebruiken om nog betere informatie te krijgen op detailniveau.’